HAYATI YENİDEN KEŞFEDİN
ŞEMALAR
Şemalar çocukluktan başlayan ve sürekli tekrar eden bir kalıptır.
Şemalar düşünce, duygu, davranış ve ilişki kurma biçimlerimizi etkilerler. Öfke, üzüntü ve kaygı gibi bazı güçlü duyguları tetiklerler.
Şema gelişiminde etkili ilk faktör: mizaç. İkincisi: çevre.
Çevremizdeki en önemli erken etki ailemizdir.
Çocuk için en önemli şey, kendini güvende hissetmesidir. Güvenlik konularında kaygısı olan çocuk o kadar çok enerji tüketir ki, diğer konulara pek enerjisi kalmaz.
Kendinizi ifade etmenizin kısıtlı olduğunu gösteren üç işaret vardır: İlki, sizin diğer insanlara karşı aşırı uyumlu olmanızdır. Siz her zaman başkalarını memnun edersiniz, hep başkalarıyla ilgilenirsiniz. Verdikleriniz takdir edilmediğinde zayıf, pasif ve gücenmiş hissedebilirsiniz. Diğer kişilerin ihtiyaçlarına çok fazla anlayış gösterirsiniz. İkinci işaret sizin aşırı derece engellenmiş ve kontrollü olmanızdır. İşkolik olabilirsiniz. Üçüncü belirti aşırı derecde ifade edilmeyen bir öfkeye sahip olmaktır. Kronik bir kızgınlık içerie bir yere kaynar ve neredeyse sizin kontrolünüz dışında ani bir şekilde patlar.
Şema ile başa çıkmanın üç biçimi: teslim, kaçma, karşıt saldırı
Bir şema bir kerede yok olmaz. Sürekli bir şekilde, onu parçalara ayırarak yok etmelisiniz, sizin üzerinizdeki etkisi adım adım zayıflayıncaya kadar. Şemanızı pekiştiren davranışları değiştirmek için daha sıkı çalışarak süreci hızlandırabilirsiniz.
İlerlemenizi gözden geçirmek için her gün birkaç dakika ayırın. Başa çıkma kartları oluşturup onları baştan okuyun. Bugün şemanız tetiklendi mi? Kalıplarınıza teslim olmak için herhangibir şey yaptınız mı? Her gün farklı düşünmek, hissetmek veya eylemlere geçmek için kendinizi zorlayın.
1-“LÜTFEN BENİ TERK ETME” TERK EDİLME ŞEMASI-22
Terk edilme döngüsü: korku, üzüntü, öfke.
Bağımlılık şeması olan kişilerin, kesinlikle terk edilmeyle ilgili sorunları olacaktır. Bunun tam tersi doğru değildir. Terk edilmeyle ilgisi şeması olan herkesin bağımlılıkla ilgili sorunu yoktur. Onların şeması yakın kişilerle duygusal baş kurmadaki tutarsızlıktan doğar.
2-“SANA GÜVENEMEM” KUŞKUCULUK VE KÖTÜYE KULLANMA ŞEMASI-23
Sizi Taciz Eden Kişinin Ne Yaptığını Belirtin. Hakkınızı Koruyun. “Bunu Bana Sen Yaptın.”, “Daha Fazla İzin Vermiyorum.” VE “Sana çok öfkeliyim.”
3-“HİÇBİR ZAMAN İHTİYACIM OLAN SEVGİYİ ALAMAYACAĞIM” DUYGUSAL YOKSUNLUK ŞEMASI-22
Neyin seni gerçekten rahatsız ettiğinin genellikle farkında değilsindir. Bu şemanın doyumsuz olma özelliği var. Başka insanlar tarafından kronik hayal kırıklığına uğrayabilirsiniz
Ne hissettiğinizi ve ihtiyaçlarınızı karşı tarafa söyleyemezsiniz, daha sonra da anlaşılmadığınız için hayal kırıklığına uğrarsınız, geri çekilirsiniz, öfkelenirsiniz. İhtiyacınızı gizli tutmak şemanıza teslim olmanızın bir yoludur.
Üç çeşittir: Bakım yoksunluğu, empati yoksunluğu, korunma yoksunluğu.
4-“UYUMSUZUM” SOSYAL İZOLASYON ŞEMASI-30
Psikosomatik semptomlar hissetmeye yatkınsınızdır. Yalnızlık sıklıkla kalp ve karın sorunları, uyku sorunu, baş ağrıları ve depresyonla ilişkilidir.
Aşırı derecede eleştiren ebeveynler çocukta sosyal izolasyonu tetikleyebilir.
Benzerlikler yerine farklılıklara odaklanmak bu şemayı pekiştirir.
Her kusur için bir başa çıkma kağıdı hazırla. Şemanız her tetiklendiğinde bunları okuyun. Bu şekilde yavaş yavaş şemadan uzaklaşabilirsiniz.
5-“TEK BAŞIMA YAPAMAM” BAĞIMLILIK ŞEMASI-27
Genellikle bağımlı kişiler yetersizdir, çünkü yetişkinliğin getirdiği sorumluluklardan kaçmakta çok başarılıdırlar. Bu kaçınma, beceri ve değerlendirmede ciddi eksikliklere yol açabilir.ancak bu kişiler genellikle becerisizliklerini abartırlar.
Kaçmak şemanızı pekiştiren bir yoldur. Zor olduğunu düşündüğünüz işler için bir liste hazırlayın, zorluk sırasına göre puanlayıp kolaydan zora doğru yavaş yavaş listenizi bitirmeyi planlayarak bu şemadan kurtulabilirsiniz. Kolay bile olsa her madde için bolca plan yapın, her gün kısa bir değerlendirme ile ilerlemenizi takip edin. Listedeki basit maddede ustalaştıktan sonra bir ileri aşamaya geçiniz.
Aşırı korumacı ebeveynler çocuklarının yargılarını eleştirir, verdiği kararları küçümser, bağımlı olmaya yol açabilir.
Sizi koruyan ve baskın eşlere aşık olmaya yatkınsınızdır.
6-“BİR FELAKET OLMAK ÜZERE” DAYANIKSIZLIK ŞEMASI-19
Bu şema iki taraflıdır: hem tehlikenin riskini abartırsınız, hem de kendi başa çıkma kapasitenizi küçümsersiniz.
Bu şemanın en yaygın kökeni, ebeveynlerle aynı şemaya sahip olunmasıdır. Model alma yolu ile öğrenirsiniz. Aşırı korumacı ebeveyne ship olmak diğer bir etken olabilir.
Korkulan durumlar için üzerine gitme listesi hazırlayın.
7-“DEĞERSİZİM” KUSURLULUK ŞEMASI-20
Bu şema ile en fazla ilişkili olan duygu utançtır.çok yyagın olan şemalardan biridir ama genellikle fark edilmesi zordur.teslim olma/kaçma/karşıt saldırı ile cevap verebilirler.
Bu şemanın ortaya çıkmasına neden olan ebeveynler genellikle eleştirel ve cezalandırıcıdır.bu şemaya sahip olanlar kendisini eleştiren ve reddeden eşlere karşı güçlü çekim hissederler.onlar sizin kusurluluk hislerinizi pekiştirirler. Eleştirel eşler tanıdık gelir, çünkü sizin çocukluk ortamınızı yansıtırlar.
8-“KENDİMİ BAŞARISIZ HİSSEDİYORUM” BAŞARISIZLIK ŞEMASI-27
1000kmlik yolculuklar bile tek bir adımla başlar. Hedeflerine ulaşmak için ne yapman gerekir, basamak basamak ayrıntılarıyla yaz. Bahane uydurmaktan vazgeç ve kaçmaktan vazgeç.
Üstesinden gelinmesi en ödül verici şemalardan biridir, ama savaşmaya istekli olmalısınız.
9-“SENİN DEDİĞİN GİBİ OLSUN” BOYUN EĞİCİLİK ŞEMASI-31
Kendini feda edenlerde boyun eğicilere göre az da olsa öfke vardır. Kendi ihtiyaçlarınızı başkaları yüzünden ertelediğinizde öfke oluşması kaçınılmazdır. Öfke doğrudan gösterileceği gibi pasif agresif şekilde de yansıtılabilir. Örneğin erteleyerek, geç kalarak, arkalarından konuşarak.
İhtiyaçlarını ifade etmenin yanlış olduğunu düşünürler.
Lider ruhlu, agresif, baskın karakterde partner seçerler.
İlişkilerinizde öncelikli kişi olmanıza fırsat verilse bile siz onu boyun eğicilik rolünüze uygun duruma getirene kadar çevirirsiniz.
Bu şemanın hediyelerinden biri ihtiyaçlara karşı hassasiyet ve başkaları için acı duyabilmektir. Genellikle hizmet sektöründe mutlu olurlar.
Fazlasıyla “evet” insanısınızdır.
Öncelikle sakin olun. Sakin olduğunuz zaman bağırdığınız zamana göre daha güçlüünüzdür. Bağırmak, psikolojik yenilginin bir göstergesidir.saldırgan olmak yerine daha kararlı olmayı öğrenmeye ihtiyacınız var.
10-“HİÇBİR ZAMAN YETERİNCE İYİ OLMUYOR” YÜKSEK STANDARTLAR ŞEMASI-25
bu şemaya sahip kişiler genellikle oldukça başarılı yetişkinler olmalarına rağmen, çocukluk hikayelerinde nadiren başarı duyguları vardır. Ne kadar uğraşırlarsa uğraşsınlar, bekledikleri saygıyı, ilgiyi ve sevgiyi bir türlü bulamazlar.
Yüksek standartlar size pahalıya mal olur. Hayatınızda mutluluk ve tatmin elde edebileceğiniz birçok fırsatı kaçırıyorsunuz.
Eğer mükemmelde ısrar etmek yerine, bu biraz düşük olan seviyede karar kılabilirseniz, kariyerinizde ilerleme, ekonomik başarı, takdir, statü gibi ödüllere, ağır bir bedel ödemeden ulaşabilirsiniz.
11-“İSTEDİĞİM HER ŞEYE SAHİP OLABİLİRİM” HAKLILIK ŞEMASI-27
Kızgınsınız, ama kendinizi tutuyorsunuz. Kızgınlığınızı farklı şekillerde gösteriyorsunuz-surat asmak, pasif agresif davranışlar, hastalık hastası şikayetler, söylenmeler, çocuk gibi öfke nöbetleri.
İhtiyaçlarınızı bastırmanıza neden olan diğer şemaların aksine haklılık şeması ihtiyaçlarınızı aşırı vurgulamayı içerir. Normal bir sınırlamanız yoktur. Başkaları uygun bir yerde kendilerini durdurur ve terbiye ederken, siz bunu yapmazsınız.
Haklılık şeması olan pek çok kişi bu durumla ilgili rahatsızlık duymazlar. Bu, Haklılık’ı bu kitaptaki diğer şemalardan ayırır. Haklı veya özel olduğu için rahatsızlık duyarak bize gelen danışanımız hiç olmadı. Kendiniz terapiye gelmektense, diğerlerinin terapiye ihtiyaç duymasına neden lan kişi oluyorsunuz.
Halılığın kökenleri: zayıf sınırlar, bağımlı aşırı şımarıklık, diğer şemalara karşıt saldırı olarak haklılık
Haklılık şemanızla mücadele eden değil, onu destekleyen partnerler seçersiniz.
DEĞİŞİM
Değişim Düzensiz Giden Bir Süreçtir. “İki Adım İleri, Bir Adım Geri” Benzetmesi Yapılır.
Değişim:
1-ilişkiler: ne tür bir yakın ilişki istersiniz? Ne tarz sosyal ilişkiler istersiniz? Ne tür arkadaşlar?
2-özerklik
3-özgüven
4-benlik konusu ve kendini ifade etmek: ihtiyaçlarınızın karşılanmayı istemeyi ve hislerinizi ifade etmeyi içerir.
5-başkaları için endişelenmek: empati
Değişim için sorumluluk almak önemlidir. Değişimi erteleyip durmayın, daha iyi zamanı beklemeyin. Değişime başlamak için en iyi zaman şimdidir.
Başa çıkabileceğiniz bir düzeyde ve hızda değişim için kendinizi yüzleştirin.